بیماری کبد چرب یکی از بیماری های خاموش و بسیار شایع است که افراد زیادی به آن مبتلا می‌شوند. شاید شما هم به این بیماری ابتلا داشته باشید ولی در حال حاضر از ابتلا به آن آگاه نباشید؛ پس بهتر است علائم و نشانه های ابتلا به این بیماری خاموش را بشناسید و حداقل سالی دو بار با انجام دادن آزمایش خون؛ از سلامت خود اطمینان حاصل فرمائید.
کبد چرب چیست؟
بیماری‌های کبد انواع متعددی داشته و هرکدام به‌نوعی به این اندام حیاتی آسیب وارد می‌کنند. کبد چرب یکی از شایع‌ترین بیماری های کبد است که به دلیل تجمع چربی در آن ایجاد میشود. کبد چرب که با نام استئاتوز کبدی نیز شناخته میشود، زمانی اتفاق میفتد که چربی در کبد تجمع پیدا کند.
وجود مقدار کمی چربی در کبد طبیعی است. اما اگر بیش از ۵ تا ۱۰ درصد از وزن کبد شما چربی است، احتمالا به بیماری کبد چرب مبتلا هستید. رسوب چربی در کبد را کبد چرب می‌نامند. کبد دومین ارگان بزرگ بدن است. این عضو، به فرآوری مواد غذایی کمک می‌کند و مواد مضر خون را فیلتر می‌کند. گاهی این بیماری را بیماری خاموش کبدی می‌نامند، به این دلیل که میتواند بدون ایجاد علائم رخ دهد، پیشروی این بیماری در کبد می تواند باعث سوء هاضمه شود. مصرف الکل میتواند باعث این بیماری شود. البته افراد غیر الکلی هم به دلایل مختلف از جمله چاقی، مصرف غذاهای آماده و غذاهای چرب، عدم فعالیت فیزیکی و مصرف مواد غذایی نامناسب ممکن است به این بیماری دچار شوند؛ بنابراین با توجه به موارد بالا این بیماری در حال افزایش است. این عارضه گاهأ به علت مصرف برخی داروها که سبب رسوب چربی در کبد میشود نیز به وجود می آید.
شیوع این بیماری در بسیاری از نقاط جهان، به ویژه در کشورهای غربی، به طور فزاینده‌ای در حال افزایش است و حدود ۲۵ درصد از مردم جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما خبر خوب این است که این بیماری یک بیماری برگشت‌پذیر است و با تغییر سبک زندگی قابل درمان است.
انواع کبد چرب
این بیماری به دو شکل اصلی دیده میشود. علت ایجاد هر کدام متفاوت بوده و عامل خطر آنها از هم مجزا است.
- کبد چرب الکلی (AFLD): این بیماری جزء اولین مرحله‌های بیماری‌های کبدی مربوط به الکل است. کبد با مصرف بیش از حد الکل صدمه دیده و قادر به شکستن چربی‌ها نیست. اگر فرد از مصرف الکل خودداری نماید، این نوع کبد چرب کم‌کم درمان می‌گردد، اما در صورت ادامه به مصرف الکل فرد ممکن است دچار سیروز کبدی گردد.
- کبد چرب غیرالکلی (NAFLD): این بیماری زمانی رخ می‌دهد که کبد در شکستن چربی‌ها دچار مشکل شده و با جمع شدن چربی در بافت‌های کبد، فرد دچار کبد چرب می‌گردد. انواع این بیماری با مصرف الکل مرتبط نبوده و زمانی مشخص میشود که ۱۰ درصد یا بیشتر وزن کبد حاوی چربی باشد. عواملی چون ژنتیک، چاقی، دارو و غیره سبب این بیماری میشود. این بیماری خود نیز به چند دسته تقسیم شده و در شدیدترین مراحل باعث سیروز کبدی یا زخم و سپس نارسایی کبدی می‌گردد. نوعی از بیماری که به علت عاملی غیر از الکل مانند ایجاد میشود. از هر سه بزرگسال، یک نفر و از هر ۱۰ کودک یک نفر ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. علت دقیق ایجاد این نوع از بیماری مشخص نیست. اما در افراد چاق و دیابتی بیشتر دیده میشود.
- کبد چرب بارداری: هرچند این نوع از کبد چرب خیلی نادر بوده، با این حال جمع شدن چربی در هنگام بارداری میتواند خطراتی جدی برای مادر و جنین داشته باشد. این بیماری میتواند باعث نارسایی کلیه، نارسایی کبدی، عفونت شدید یا خونریزی شود. هرچند دلیل این بیماری کاملاً شناخته نشده اما دانشمندان معتقدند این بیماری با هورمون‌های این دوران در ارتباط است. علایم این بیماری در سه ماه سوم رخ داده و شامل علائمی چون حالت تهوع، استفراغ، درد در قسمت بالایی سمت راست شکم، زردی و کسالت عمومی می‌باشد. زنان باردار باید آزمایش‌های لازم را برای اطلاع از این بیماری انجام دهند، اکثر زنان پس از زایمان شروع به بهبود می‌نمایند.
انواع گریدهای بیماری کبد چرب
این بیماری دارای ۴ مرحله است که از گرید ۱ تا ۴ طبقه‌بندی می‌شوند و میتواند طی ۴ مرحله پیشرفت کند:
- گرید ۱ کبد چرب(کبد چرب ساده): ساده‌ترین نوع آن است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم است. البته این گرید با افزایش فعالیت‌های روزانه و تغذیه سالم کاملاً برطرف می‌گردد.
- گرید ۲ کبد چرب(استئو هپاتیت): در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت‌تر و پیچیده‌تر میشود این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد. در این گرید علاوه بر چربی اضافی، التهاب نیز در کبد وجود دارد.
- گرید ۳ کبدچرب(فیبروز کبدی): التهاب در کبد باعث ایجاد زخم شده است. التهاب مداوم باعث ایجاد اسکار در کبد میشود. اما کبد هنوز میتواند عملکرد طبیعی داشته باشد. تنها با بهبود سبک زندگی قابل درمان خواهد بود. ورزش، تغذیه مناسب (کاهش مصرف انواع گوشت،چربی‌ها و غذاهای چرب، فست فودها و…) ، کاهش استرس و دیگر موارد. البته این هشداری است برای افراد دارای کبد چرب گرید ۲ و ۱ که در درمان بیماری خود سهل انگاری می‌کنند.
- گرید ۴ کبد چرب (سیروز کبدی): زخم کبد به طور گسترده‌ای گسترش یافته است. سیروز یک بیماری بالقوه تهدیدکننده زندگی است که میتواند باعث نارسایی کبدی شود و معمولا غیرقابل برگشت است. به همین دلیل بسیار مهم است که از پیشرفت آن جلوگیری کنید. در صورت اقدام نکردن برای بهبود بیماری پیوند کبد برای فرد احتیاج میشود.
علائم کبد چرب
در بسیاری از موارد این بیماری علائم قابل توجهی ندارد، اما ممکن است احساس خستگی یا احساس ناراحتی و درد در سمت راست بالای شکم داشته باشید. این بیماری در بعضی از افراد مبتلا عوارضی مانند زخم کبدی ایجاد می‌کند که به عنوان فیبروز شناخته میشود. فیبروز شدید کبد که سیروز نام دارد ممکن است با بروز علائمی مانند موارد زیر همراه باشد:
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- ضعف
- خستگی
- خارش پوست
- زردی پوست و چشم
- خونریزی از بینی
- خوشه‌های شبکه مانند رگ‌های خونی در زیر پوست
- درد یا تورم شکم
- تورم پاها
- بزرگ شدن پستان‌ها در مردان
- گیجی
کبد چرب چگونه تشخیص داده میشود؟
همان‌طور که گفته شد تشخیص کبد چرب در منزل دشوار است؛ زیرا اغلب علائم کبد چرب در چهره بروز نمی‌کند و پزشک شما ممکن است اولین شخصی باشد که آن را متوجه میشود. افزایش سطح آنزیم‌های کبدی که در یک تست خون تشخیص داده می‌شوند، میتواند اولین نشانه‌های بیماری باشد. افزایش آنزیم‌های کبدی یک نشانه هستند از این که کبد شما آسیب دیده است. برای تشخیص کبد چرب پزشک ممکن است موارد زیر را درخواست دهد:
- سی تی اسکن کبد
- بیوپسی کبد برای تشخیص میزان پیشرفته بودن این بیماری
چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب هستند؟
هر یک از موارد زیر میتواند ریسک ابتلا به کبدچرب را افزایش دهد:
- دوران یائسگی
- چاقی به‌ویژه چاقی شکمی
- مبتلا بودن به فشار خون بالا، دیابت یا کلسترول
- ابتلا به آپنه انسدادی خواب